Vormen van blaascontroleproblemen

Stress-incontinentie of inspanningsincontinentie is de meest voorkomende vorm van urineverlies. Deze vorm treft vooral vrouwen die kinderen hebben gebaard of die in de menopauze zijn, hoewel ook mannen er last van kunnen krijgen. Kenmerkend is het ontsnappen van een klein beetje urine tijdens niezen, hoesten, lachen, sporten, vrijen of andere intensieve bewegingen (‘stress’ betekent hier lichamelijke inspanning).

Als u druk uitoefent op uw onderbuik, kan die druk worden doorgezet naar de bekkenbodemspieren. Deze moeten sterk genoeg zijn om de ‘leidingen’ gesloten te houden. Zijn deze spieren te zwak, dan lukt dat niet. De urethra (urinebuis, plasbuis) kan dan iets openen, waardoor een klein beetje urine kan ontsnappen.

Een overactieve blaas (OAB) of aandrangincontinentie (ook wel urge-incontinentie genoemd) kunnen verschillende oorzaken hebben. Bij deze vormen van incontinentie is sprake van het ongewild samentrekken (contractie) van de blaas, waardoor deze geheel of gedeeltelijk geleegd wordt. Dat kan gebeuren terwijl de blaas nog niet volledig gevuld is. Het gevolg kan zijn dat mensen heel vaak aandrang tot urineren hebben, zowel ‘s nachts als overdag, maar dan slechts een paar druppels kunnen plassen.

Mensen met OAB kunnen nat zijn, wat betekent dat ze vaak naar de wc moeten en last hebben van enig urineverlies. Ze kunnen ook droog zijn: ze moeten dan wel vaak naar de wc, maar hebben geen last van urineverlies.

Van gemengde incontinentie spreken we wanneer iemand symptomen vertoont van meer dan één type incontinentie, meestal in de vorm van inspannings- en aandrangincontinentie. Vaak levert het ene type meer problemen op dan het andere type. Voor een effectieve diagnose en behandeling is het van belang dat u al uw klachten aan de arts vertelt.

Bij overloopincontinentie laat de blaas meer urine toe dan deze aankan. Er is dan vaak sprake van constant of herhaaldelijk verlies van druppels urine, in combinatie met het onbevredigende gevoel dat de blaas niet helemaal geleegd is. De klachten zijn soms hetzelfde als die bij inspannings- en aandrangincontinentie. Een oorzaak kan zijn dat de ‘communicatielijnen’ (de zenuwbanen) tussen de hersenen en de blaas beschadigd zijn. Een andere oorzaak kan een stremming in bijvoorbeeld de urethra zijn. De blaas kan dan zijn urine niet kwijt, loopt over en veroorzaakt urineverlies.

Functionele incontinentie noemen we incontinentie die niet het gevolg is van een slechte blaasfunctie. Een oorzaak kan zijn dat mensen moeilijk naar de wc kunnen vanwege een chronische aandoening of vanwege mobiliteitsproblemen. Mensen met functionele incontinentie hebben soms ook last van andere blaascontroleproblemen die behandeld moeten worden.

Bij reflexincontinentie is er sprake van verlies van controle over het mechanisme dat de blaasfunctie aanstuurt. Dat kan het gevolg zijn van bijvoorbeeld rugletsel of een operatie. Deze vorm van incontinentie kan ook zonder aanwijsbare reden optreden. Ze wordt gekenmerkt door een constant verlies van druppels urine of zelfs door een volledig urineverlies zonder dat de desbetreffende persoon zich daarvan bewust is.

Van dubbele incontinentie spreken we wanneer iemand last heeft van zowel darmincontinentie (ontlasting) als blaasincontinentie (urine).

Cystitis en urineweginfecties (UWI)

Zowel mannen als vrouwen kunnen last hebben van een urineweginfectie of cystitis, die wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie. De klachten bij cystitis zijn: vaak moeten plassen, met pijn of een branderig gevoel, en een sterke geur van de urine. Na behandeling met antibiotica zijn de symptomen vaak binnen een paar weken verdwenen. Bij resistentie van de bacteriën kan de behandeling meer tijd vergen.

Interstitiële cystitis, soms ook niet-bacteriële cystitis of blaaspijnsyndroom genoemd, is een chronische aandoening, die jaren kan duren en waarvan de oorzaak onbekend is. Urineonderzoek laat geen bacteriële infectie zien. De aandoening wordt door artsen ook aangeduid als idiopathisch (zonder bekende oorzaak).

De blaaswand raakt geïrriteerd en ontstoken. De patiënt moet vaak plassen. Er kan felle pijn optreden rond de blaas of de buik, in de bekkenstreek en rond het perineum (het gebied tussen anus en vagina). Mannen kunnen pijn hebben in de penis en het scrotum. Blaasontsteking kan leiden tot littekenvorming, een verminderde blaascapaciteit en (lichte) bloedingen.

Retentie

Urineretentie kan acuut (plotseling optredend) of chronisch (aanhoudend of terugkerend) zijn. De urine wordt hierbij in de blaas vastgehouden. Bij acute retentie is plassen vaak extreem moeilijk.Het vol worden van de blaas met urine kan flinke pijn geven.

Chronische retentie gaat doorgaans niet gepaard met pijn. Het lozen van kleine hoeveelheden urine is vaak wel mogelijk, maar de blaas kan niet volledig worden geleegd.

Retentie kan het gevolg zijn van verstopping (bijvoorbeeld door een blaassteen), zenuwbeschadiging of – bij mannen – van een vergroting van de prostaat.